بهار معاد را برای بشر قابل درک می کند، آموزه مهم دیگری نیز در پی دارد. با دیدن دگرگونی های موجود در طبیعت، به این مطلب می رسیم که دنیا، مجالی برای درنگ و دل بستن ندارد. نمی توان به طراوت پر نشاط بهار دل خوش داشت؛ که پاییز در راه است و نباید به امید نعمت های شیرین تابستان بود؛ که زمستان بسیار سرسخت است.
به مناسبت عید نوروز و آغاز سال جدید شمسی، استاد هادی عباسی خراسانی از اساتید حوزه علمیه قم با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی نشست دوره ای اساتید به گفتگو پرداخت.
این استاد بزرگوار درس خارج حوزه در ابتدای گفتگو به بیان روایتی از امام صادق علیه السلام اشاره نمود: صله رحم، اعمال را پاكيزه، اموال را بسيار، بلا را برطرف و حساب (قيامت) را آسان مى كند و مرگ را به تأخير مى اندازد.
«صِلَةُ الاَرحامِ تُـزَ كّى الاَعمالَ وَتُنْمى الاَموالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلوى وَتُيَسِّرَالْحِسابَ وَتُنْسِئُ فِى الاَجَلِ» (كافى، ج ۲، ص ۱۵۷، ح ۳۳.)
عيد نوروز و آغاز سال هجري شمسي
استاد هادی عباسی خراسانی خاطرنشان کرد: عيد نوروز، ريشه در سنت هاي اقوام ايراني دارد كه به گذشته بسيار دور منتهي مي گردد و به نوشته مورّخان، پس از اسلام با تصرفات و تغييراتي كه در آن به عمل آمده تاكنون در ميان ايرانيان باقي مانده است.
صاحب کتاب «الهی نامه» در همین راستا به بیان روایتی از امام صادق علیه السّلام پرداخت: «در عيد نوروز حق تعالي در روز اَلَست، از ارواح بندگان پيمان گرفته است كه او را به يگانگي بپرستند و براي او شريكي قرار ندهند.
اين روز، اولين روز طلوع آفتاب،
اولين روزِ وزيدن بادها و رويش گياهان است.
در اين روز، جبرئيل بر حضرت رسول، وحي آورد و بعثت پيامبر از اين روز آغاز شد و پيامبر اسلام صلّی الله علیه و آله و سلّم، در چنين روزي، بت هاي كافران را نابود كرد؛
روزي است كه پيامبر اكرم صلّی الله علیه و آله و سلّم در غدير خم براي ولايت اميرالمومنين علیه السلام از مردم پيمان گرفت.
روزي كه آن حضرت بر خوارج نهروان پيروز شد
و روزي است كه قائم ما اهلبيت علیهم السلام ظهور خواهد كرد.»
المولى السيد المرتضى العلامة بهاء الدين علي بن عبد الحميد النسابة دامت فضائله رواه بإسناده إلى المعلى بن خنيس عن الصادق ع أن يوم النيروز هو اليوم الذي أخذ فيه النبي ص لأمير المؤمنين ع العهد بغدير خم فأقروا له بالولاية فطوبى لمن ثبت عليها و الويل لمن نكثها و هو اليوم الذي وجه فيه رسول الله ص عليا ع إلى وادي الجن فأخذ عليهم العهود و المواثيق و هو اليوم الذي ظفر فيه بأهل النهروان و قتل ذا الثدية و هو اليوم الذي يظهر فيه قائمنا أهل البيت و ولاة الأمر و يظفره الله تعالى بالدجال فيصلبه على كناسة الكوفة و ما من يوم نوروز إلا نحن نتوقع فيه الفرج لأنه من أيامنا حفظته الفرس و ضيعتموه ثم إن نبيا من أنبياء بني إسرائيل سأل ربه أن يحيي القوم الذين خرجوا من ديارهم و هم ألوف حذر الموت فأماتهم الله فأوحى إليه أن صب عليهم الماء في مضاجعهم فصب عليهم الماء في هذا اليوم فعاشوا و هم ثلاثون ألفا فصار صب الماء في يوم النيروز سنة ماضية لا يعرف سببها إلا الراسخون في العلم و هو أول يوم من سنة الفرس قال المعلى و أملى علي ذلك و كتبته من إملائه و عن المعلى أيضا قال دخلت على أبي عبد الله ع في صبيحة يوم النيروز فقال يا معلى أ تعرف هذا اليوم قلت لا لكنه يوم يعظمه العجم يتبارك فيه قال كلا و البيت العتيق الذي ببطن مكة ما هذا اليوم إلا لأمر قديم أفسره لك حتى تعلمه قلت تعلمي هذا من عندك أحب إلي من أن أعيش أبدا و يهلك الله أعداءكم قال يا معلى يوم النيروز هو اليوم الذي أخذ الله ميثاق العباد أن يعبدوه و لا يشركوا به شيئا و أن يدينوا برسله و حججه و أوليائه و هو أول يوم طلعت فيه الشمس و هبت فيه الرياح اللواقح و خلقت فيه زهرة الأرض و هو اليوم الذي استوت فيه سفينة نوح ع على الجودي و هو اليوم الذي أحيا الله فيه القوم الذين خرجوا من ديارهم و هم ألوف حذر الموت فقال لهم الله موتوا ثم أحياهم الله و هو اليوم الذي هبط فيه جبرئيل ع على النبي ص و هو اليوم الذي كسر فيه إبراهيم عليه السلام أصنام قومه و هو اليوم الذي حمل فيه رسول الله ص أمير المؤمنين ع على منكبيه حتى رمى أصنام قريش من فوق البيت الحرام و هشمها الخبر بطوله. (مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى، بحار الأنوار (ط – بيروت) – بيروت، چاپ: دوم، ۱۴۰۳ ق؛ ج ۵۶؛ ص ۱۱۹)
این استاد حوزه علمیه قم در ادامه بیان کرد: سيدبن طاووس كه از دانشمندان بزرگ شيعه است، درباره نوروز مي نويسد: «و در چنين روزي مردم بايد همانند روز مبعث و غدير، با دعا و نماز و روزه به سپاسگزاري از افاضه نعمت بزرگ هستي بپردازند و با استعمال بهترين عطرها و پوشيدن تميزترين جامه ها به استقبال آن بروند. (إقبال الأعمال، ج ۲، ص ۵۵۳.)
طبیعت، نمایی از رستاخیز
استاد هادی عباسی خراسانی در بخش دیگری از گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی نشست دوره ای اساتید خاطرنشان کرد: آشکارترین درس طبیعت، نمایش تابلو کوچکی از رستاخیز الهی است.
وی افزود: تجربه‌های فراوانی از قیامت در دل طبیعت وجود دارد؛ جایی برای شک کردن در روز معاد باقی نمی گذارد. طبیعت مرده فصل زمستان که گویی بویی از حیات نبرده، با نسیمی بهاری، چنان با طراوت می شود که گویا هیچ زمستانی به خود ندیده است.
این مفسر قرآن کریم در ادامه بیان کرد: خداوند در قرآن کریم می فرماید: و خداوند است که بادها را فرستاد تا ابر را برانگیزاند، پس آن را به سوى سرزمینى مرده راندیم، و به وسیله آن زمین را بعد از مردنش زنده نمودیم. رستاخیز نیز چنین است.
«واللَّهُ الَّذِى أَرْسَلَ الرِّیَاحَ فَتُثِیرُ سَحَاباً فَسُقْنَاهُ إِلَى بَلَدٍ مَّیِّتٍ فَأَحْیَیْنَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا کَذَ لِکَ النُّشُورُ» (فاطر/ ۹)
دگرگونی های طبیعت،
صاحب کتاب الهی نامه اضافه نمود: بهار معاد را برای بشر قابل درک می کند، آموزه مهم دیگری نیز در پی دارد. با دیدن دگرگونی های موجود در طبیعت، به این مطلب می رسیم که دنیا، مجالی برای درنگ و دل بستن ندارد. نمی توان به طراوت پر نشاط بهار دل خوش داشت؛ که پاییز در راه است و نباید به امید نعمت های شیرین تابستان بود؛ که زمستان بسیار سرسخت است.
وی در همین راستا به بیان روایتی از امام امیرالمؤمنین علیه السلام اشاره نمود: خداوند فرشته اى دارد که همه روز بانگ مى زند بزایید براى مردن، و گردآورى کنید براى فنا، و بنا کنید براى ویران شدن!
«إِنَّ لِلَّهِ مَلَکاً یُنَادِی فِی کُلِّ یَوْم: لِدُوا لِلْمَوْتِ، وَاجْمَعُوا لِلْفَنَاءِ، وَابْنُوا لِلْخَرَابِ.» (نهج البلاغه، حکمت ۱۲۷)
نوروز به معناى روز نو است
استاد هادی عباسی خراسانی در بخش پایانی گفتگو با خبرنگار پایگاه اطلاع رسانی نشست دوره ای اساتید به بازخوانی فقراتی از کتاب مفاتیح الحیات آیت الله العظمی جوادی آملی حفظه الله اشاره نمود:
«و در اصطلاح رایج این مرز و بوم به نخستین روز فروردین و رسیدن آفتاب به برج حَمَل و آغاز بهار، نوروز گفته مى شود. براى این روز در میان ایرانیان و برخى اقوام و كشورهاى دیگر آداب و رسومى وجود دارد. احادیثى كه در منابع روایى درباره این روز آمده اند؛ با صرف نظر از سند آنها، به لحاظ محتوا متعارض هستند؛ برخى آن را تأیید و برخى نفى كرده اند.
به نظر مى رسد رد و تأیید در این روایات به لحاظ رسم هاى ناپسند و پسندیده نوروز باشد؛ یعنى روایت نفى درباره سنّت هاى نادرست آن باشد و روایت تأیید، سنّت هاى خوب آن را تأیید مى كند.
این احتمال هم وجود دارد كه روایت تأیید، شاید به جهت نزدیك بودن این روز با حادثه غدیر و ولایت حضرت امیرمؤمنان علیه السلام باشد؛ چرا كه بر اساس برخى محاسبات ریاضى و نجومى، جریان غدیر در سال دهم هجرت در روز ۲۷ اسفند ماه بوده است.
پیامبر اكرم صلّی الله علیه و آله و سلّم نیز تا سه روز جهت بیعت گرفتن در سرزمین غدیر درنگ كردند؛ پس نوروز سال دهم هجرى همزمان با غدیر بود.
گفتنى است برخى از سنّت هاى خوب آن در شمار امورى است كه اسلام به صورت كلى بر آنها تأكید دارد؛ مانند نظافت و خانه تكانى، نیكوكارى، كمك به نیازمندان، به ویژه خویشان و بستگان، توجّه به سالمندان، مهر و محبّت به یكدیگر، صله رحم و دید و بازدید دوستان كه بسا از این طریق كینه‌هاى دیرین زدوده مى شوند و نیز از سنّت هاى خوب آن، روى آوردن به پاكى و طهارت معنوى است كه مؤمنان با رفتن به قبرستان ها و اماكن مذهبى و زیارتگاه ها به ذكر و دعا مى پردازند
و دعاى یا مُقَلِّبَ القُلُوبِ وَ الأبْصَارِ یا مُدَبِّر‌َ اللّیلِ وَ النَّهَارِ وَ یا مُحَوِّلَ الحَوْلِ وَ الأحوَالِ حَوِّلْ حَالَنَا إلَى أحْسَنِ الحَالِ، ورد زبانشان است. در این دعا از خدا درخواست تحوّل مى شود و تحوّل آن است كه انسان از درون منقلب بشود و انقلاب درونى اگر به سوى خدا باشد تأثیرگذار است.
پیش از انقلاب إلى الله، هیچ انقلابى بارور نخواهد شد. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم چنین تحوّلى را در پیش رو داریم، اگر با رغبت و اشتیاق به سوى خدا متحوّل شدیم خوش به حال ما (طوبى لنا و حسن مآب) و اگر با اشتیاق منقلب نشویم، مأموران الهى ما را منقلب خواهند كرد. به هر روى در چنین روزهایى مناسب است به پاكى و تحوّل درونى روى آورد. (مفاتیح الحیات حضرت آیت الله العظمی جوادی آملی مدظله العالی)
