برنامه ریزی برای قرائت زیاد سوره شمس در ماه رجب
روز چهارشنبه و روز آخر درسی است. ماه مبارک رجب، ماه سیر و سلوک و ماه برنامه‌ریزی برای تزکیه و تسویه نفس است؛ انشاءالله؛ شهر ولایت است و اولیای الهی هم، کمک‌کار انسان هستند. انسان اگر حرکت کند، حضرت حق، برکتش را به او عنایت می‌کند؛ ﴿يَا أَيُّهَا الْإِنسَانُ إِنَّكَ كَادِحٌ إِلَى رَبِّكَ كَدْحًا فَمُلَاقِيهِ﴾.[۱] برنامه‌ریزی کنید در این ماه، سوره مبارکه شمس را زیاد قرائت کنید؛ هر روز اگر قرائت کنید، باعث نورانیت مخصوص می‌شود.
مراقبت از نفس، سبب الهام فجور و تقوا
﴿وَالشَّمْسِ وَضُحَاهَا﴾؛[۲] حدود ۱۱ قسم در این سوره هست. آخرین آن، قسم به نفس و آن چه باعث اعتدال و تسویه آن است؛ ﴿وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا﴾؛[۳] تسویه، حالت اعتدالی است که در اخلاق می‌گوییم صاحب عدالت، حکمت و طمأنینه می‌شود. ﴿فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا﴾؛[۴] اگر برای نفس‌مان برنامه‌ریزی کنیم، خوبی‌ها و بدی‌ها به ما الهام می‌شود؛ مرحله هدایت است. هدایت حسی داریم و هدایت عقلی و هدایت وحیی. خداوند، عقل ما را وسیله هدایت درونی ما قرار داده است؛ برای اولیای الهی، ﴿وَعَلامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ﴾[۵] قرار داده است.
برنامه‌ریزی انس با این سوره، برای خود و خانواده
باید برای خودمان و برای متعلقین و خانواده‌مان برنامه‌ریزی کنیم؛ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ﴾؛[۶] هم مأمور به هدایت نفس‌مان هستیم و هم نزدیکان‌مان.
سوره و آیه‌ای که پیامبر ص را پیر کرد
﴿فَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ﴾،[۷] هم در سوره هود است و هم در سوره شوری؛[۸] در سوره شوری نفرمودند «شیبتنی سورة شوری»؛ بلکه فرمودند: «شیبتنی سورة هود لمکان هذه الآیة».[۹]
«فاستقم کما أمرت»؛ چرا که در سوره هود، ﴿وَمَن تَابَ مَعَكَ﴾[۱۰] دارد. من و شما، هم مأمور به مواظبت خود هستیم و هم مواظبت و مراقبت کسانی که با ما مراوده دارند.
تسویه و اعتدال نفس، عامل فلاح و رستگاری
در مراقبت از دیگران، به خصوص از کسانی که اصحاب و همر‌از ما هستند، علم جواب نمی‌دهد؛ علم، کارایی ندارد؛ باور، کارا است و رفتار و عمل و تسویه و اعتدال، کارایی دارد – حدیث نفس دارم – اگر تسویه آمد، به تقوا و فلاح می‌رسیم؛ ﴿قَدْ أَفْلَحَ مَن زَكَّاهَا وَقَدْ خَابَ مَن دَسَّاهَا﴾.[۱۱] این‌ها، مقدمه این فرمایش رسول مکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله است؛ ایشان برای قرائت سوره «و الشمس»، برنامه داشتند.
دعاهای معصومین علیهمالسلام، هنگام تلاوت قرآن
شما می‌دانید ائمه ما علیهمالسلام، برای قرائت برخی آیات برنامه داشتند؛ هر وقت می‌خواندند: «یا أیها الذین آمنوا»، می‌گفتند: «اللّهمّ لبّیک»؛[۱۲] چیز مهمی است؛ خطاب «یا أیها الذین آمنوا» را پاسخ می‌دادند.
دعای پیامبر ص بعد از تلاوت سوره شمس
رسول مکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله، برای قرائت سوره «و الشمس»، برنامه داشتند. خدا رحمت کند مرحوم طبرسی را – از مجمع البیان غفلت نکنید و دم دست‌تان باشد و بخوانید و دقت کنید؛ واقعا جامع است. – نقل فرمودند: رسول مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله وقتی سوره «و الشمس» می‌خواندند، برای آن دعای خاص داشتند. – دعا، یعنی تمثل و تجسم آیات الهی.
مستحضرید در آن روایت از حضرت امام صادق علیه‌السلام که از ایشان سؤال کردند: دعا کنیم، بهتر است و یا قرآن بخوانیم؟ فرمودند: «و الدعاء أفضل».[۱۳] دعا بخوانید؛ این، معنایش این نیست که قرآن نخوانید؛ آیات الهی را بگیرید، در نفس‌تان بپرورانید و حال خواسته داشته باشید. در دعای ماه رجب می‌خوانیم: «يَا مَنْ يُعْطِي مَنْ سَأَلَهُ يَا مَنْ يُعْطِي مَنْ لَمْ يَسْأَلْهُ وَ مَنْ لَمْ يَعْرِفْهُ تَحَنُّناً مِنْهُ وَ رَحْمَةً».[۱۴] گاهی کسی که سوال نمی‌کند، دریافتش بیشتر است. ﴿وَأَمَّا السَّائِلَ فَلَا تَنْهَرْ﴾.[۱۵]– این دعا و خواسته را هنگام قرائت سوره «و الشمس»، می‌خواندند: «اللّهمّ آت نفسی تقواها؛ أنت ولیّها و مولیها؛ و زکّها و أنت خیر من زکّیها».[۱۶]
خدایا نفس من، تقوایش را عنایت کن؛ هیچ نفسی، بی‌تقوا نیست؛ هیچ نفسی، بی‌مواظبت نیست؛ این مواظبت را باید شروع کند. استعداد، برای همه نفوس هست؛ تقوا، نهادینه همه نفوس است؛ تجلی و جلایش و به فعلیت رساندنش، کاری است که انسان باید شروع کند. رسول مکرم اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله به عنوان نفس رسول و پیامبر، تقوایش را از خدا می‌خواهد.
تقوای هر نفسی، به حسب خودش است
تقوای هر نفسی هم، به حسب خودش است؛ نفس رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله، یک تقوا، نفس ولی، یک تقوا و من و شما، یک تقوای خاص می‌خواهد.
تمثلات ابدان اخروی ما هم، به تقوای نفس ما است، نه به نفوس ما؛ وقتی نفوس ما تقوا به خودش اختصاص دهد، تمثل را دریافت می‌کند؛ با اضافه نفس به خودشان؛ تو مولی و ولی من در دنیا و آخرت هستی؛ ﴿أَنتَ وَلِيِّي فِي الدُّنُيَا وَالآخِرَةِ﴾.[۱۷]
«و زکّها و أنت خیر من زکیها»؛ تو بهترین مزکی نفس هستی؛ نفس مرا بپروران.
ضرورت توسل به معصومین علیهمالسلام، برای رسیدن به تقوای نفس
در تقوای نفس، نیاز به وسیله داریم؛ ﴿يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَابْتَغُواْ إِلَيهِ الْوَسِيلَةَ وَجَاهِدُواْ فِي سَبِيلِهِ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ﴾؛[۱۸]
اینجا است که هم خطاب به مؤمنین است و هم امر به تقوا است و هم اینکه انسان باید وسیله خودش را بردارد؛ هم اینکه جهاد باید داشته باشد؛ خطاب به مؤمنین، با سه امر تقوا و انتخاب وسیله و جهاد فی سبیله.
حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها فرمودند: «نحن وسیلته فی خلقه».[۱۹] ما اگر نفس‌مان را بخواهیم بپرورانیم، باید توسل و تمسک به اهل بیت علیهمالسلام داشته باشیم. روزی بر ما نگذرد که توسل به اهل بیت علیهمالسلام نداشته باشیم؛ این را نهادینه کنید. خواجه نصیر، دعای توسل داشت. هر روز توسل داشته باشیم، ولو به یک سلامی باشد. از همین ماه رجب و از همین امروز که در اواسط ماه رجب هستیم، مراقبت را با توسل کامل کنیم. این «اَللَّهُمَّ أَنْتَ اَلسَّلاَمُ وَ مِنْكَ اَلسَّلاَمُ وَ لَكَ اَلسَّلاَمُ وَ إِلَيْكَ يَعُودُ اَلسَّلاَمُ»[۲۰] در تعقیبات مشترک، خیلی خوب است. دعای توسل را بخوانید. روزانه قرائت سوره یس داشته باشید و هر روز به ولی‌ای تقدیم کنید، به خصوص به امام زمان عجل‌الله‌فرجه‌الشریف. ملاک، «و ابتغوا إلیه الوسیلة» است. وسیله کامل شد، نتیجه کامل می‌شود؛ تا وسیله نباشد، نتیجه نخواهد بود. انشاءالله به برکت سوره شمس و حالات نبی معظم صلی‌الله‌علیه‌وآله و گستردگی نفس ایشان و بسط تقوای ایشان، به تقوا و تزکیه نفس برسیم و انشاءالله حالات‌مان را در وجودمان و زندگی‌مان، پیاده کنیم.
[۱] سوره انشقاق، آيه ۶٫
[۲] سوره شمس، آيه ۱٫
[۳] سوره شمس، آيه ۷٫
[۴] سوره شمس، آيه ۸٫
[۵] سوره نحل، آيه ۱۶٫
[۶] سوره تحریم، آيه ۶٫
[۷] سوره هود، آيه ۱۱۲٫
[۸] سوره شوری، آيه ۱۵٫
[۹] صحيفه امام، الخميني، السيد روح الله، ج۲، ص۴۷۹٫
[۱۰] سوره هود، آيه ۱۱۲٫
[۱۱] سوره شمس، آيه ۹ و ۱۰٫
[۱۲] بحار الأنوار – ط دارالاحیاء التراث، العلامة المجلسي، ج۸۲، ص۳۴٫
[۱۳] بحار الأنوار – ط دارالاحیاء التراث، العلامة المجلسي، ج۸۲، ص۳۲۶٫
[۱۴] کلیات مفاتیح الجنان، قمی، شیخ عباس، ج۱، ص۱۳۷٫
[۱۵] سوره ضحی، آيه ۱۰٫
[۱۶] مجمع البيان في تفسير القرآن – ط مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، الشيخ الطبرسي، ج۱۰، ص۳۷۰٫
[۱۷] سوره یوسف، آيه ۱۰۱٫
[۱۸] سوره مائده، آيه ۳۵٫
[۱۹] فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفى(ص)، الرحماني الهمداني، أحمد، ج۱، ص۲۶۵٫
